به برکت آستان رضا(ع)
تاریخ انتشار: ۲ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۸۰۴۰۵۵
این را می‌توانید به واسطه تماشای عکس‌های سیاه و سفید به جامانده از روزگار قدیم ببینید. در این عکس‌ها حرم مطهر امام رضا(ع) به عنوان مرکز حیات شهر با بازارها و کاروانسراها و سراها احاطه شده است. اگر کمی در این عکس‌ها دقیق شوید، مردمان کوچه و خیابان را می‌بینید که هر کدام به کار و حرفه‌ای مشغول‌اند. کارهایی که بیشترشان اگر با حرم مطهر مرتبط نباشند حتماً به شکلی به صاحب این مرکز حیاتی و زائرانش متصل‌اند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
از مشاغل آیینی تا تجارت و سیر و سفر
آن‌طور که در پژوهش‌ها آمده، مردمان مشهد در اوایل قرن گذشته هشت طبقه شغلی داشته‌اند. در آن دوران تنها 9/17درصد کل مردم مشهد شاغل بودند که بدون نگاه به کتب تاریخ هم می‌توان حدس زد بیشتر این شغل‌ها مرتبط با بازار و تجارت یا سفر و زائران بوده است. در بالای لیست طبقه‌بندی مشاغل قدیم مردم مشهد، شغل‌های مذهبی و آموزشی دیده می‌شود. حضور حرم مطهر امام رضا(ع) و همچنین مدارس متعدد علمیه دلیل این امر است. پس از این گروه، بیشترین فراوانی مختص مشاغل زیارتی و آیینی بوده است. به جز این‌ها در شهر پیشنماز، دعاگو و حافظ هم وجود داشته است. افراد فرهنگی و هنری نیز به واسطه این آستان در مشهد گرد هم آمده بودند و این‌ها دسته سوم مشاغل مشهدی‌ها را شامل می‌شده‌اند. پس از هنری‌ها یک گروه شغلی دیگر که همچنان مرتبط با زائران حرم مطهررضوی هستند در مشهد وجود داشته‌است. گروهی که از راه سرگرم کردن مسافران شهر و تهیه اسباب تفریح و تفرج زائران در شهر بودند. واضح است متصدیان اداره شهر، گروه بعدی این طبقه‌بندی باشند. مشهد یکی از شهرهای بزرگ و مورد توجه در دوره‌های مختلف تاریخی بوده و اداره و نگهداری شهر یکی از امور مهم به‌شمار می‌رفته، از این رو تعدادی از شاغلان به این امر مشغول بوده‌اند. به جز این، رجال و بزرگان در این شهر بسیار رفت‌وآمد می‌کردند و بزرگان و دانشمندانی در دوره‌های مختلف در این دیار زندگی کرده‌اند، از این رو طبقه ششم مشاغل مشهد شامل مشاغل تخصصی و علمی می‌شده است. تاجران و کاروانسرادارها و تأمین‌کنندگان اسباب سفر و رفت‌وآمد زائران دسته دیگر مشاغل شهر بوده‌اند و همانطور که گفته شد، برخی مشاغل روستایی در طبقه آخر مشاغل شهر مشهد قرار دارند. با این وصف عجیب نیست در میان مشاغل پرتکرار مشهد بقال، خباز، طلبه و زارع باشند.
سهم زنان از مشاغل مذهبی
با وجود این، به گفته کارشناسان برای شناسایی مشاغل قدیمی مشهد و احوال مردمانش نباید به گونه دیگر شهرها برخورد کرد. چون برخی شغل‌ها مانند کشاورز و شعرباف در همه شهرها می‌توانستند وجود داشته باشند اما آنچه به مشاغل مشهد قدیم رنگ و بوی دیگری داده، همانطور که آمد، بارگاه ملکوتی علی بن موسی‌الرضا(ع) است. دسته‌ای از مشاغل ارتباط مستقیم با حرم مطهر داشته‌اند که از متولی آستان تا خدمه را شامل می‌شده است. نایب‌الزیاره و زیارت‌نامه‌خوان نیز از مشاغلی است که دوره‌ای جزو تشکیلات آستان بوده است. آنچه در میان این مشاغل قابل توجه است، حضور زنان در این کسوت‌هاست. به‌طور مثال یکی از قدیمی‌ترین اسناد مرتبط با مشاغل زنان، حکایت از آن دارد که در سال۱۰۲۶ قمری، یعنی ۴۱۵ سال پیش، در تشکیلات حرم مطهر به «آغا فاطمه زیارت‌نامه‌خوان» حقوق و مواجب پرداخت شده است. در این سند آمده است: «... قاضی سلطان الحسینی المتولی مبلغ یک تومان رایج خراسان و مقدار ۵ خروار غله مناصفه که حسب‌الحکم جهان‌مطاع عالم‌مطیع از سرکار فیض‌آثار در وجه عصمت‌پناه، عفت‌دستگاه، آغا فاطمه زیارت‌نامه‌خوان مقرر است...». وجود چنین اسنادی حاکی از آن است تعدادی از زنان مشهد که اغلب از خاندان‌های برجسته و مهم آن ایام بودند درمشاغل مذهبی نیز سهیم بوده‌اند.
مژده خوش چاووش‌خوان‌ها
پس از زیارت‌نامه‌خوان‌ها می‌توان به چاووش‌خوان‌ها اشاره کرد که ارتباط مستقیم با زیارت و زائر داشته و از شغل‌های خاص در مشهد بوده‌اند. در فرهنگ دینی در گذشته رسم بود بنا به مراسم سنتی، هنگام رفتن اشخاص از شهرها و روستاها به زیارت نجف، کربلا، خراسان یا سفر حج، اشخاصی به نام «چاووش‌خوان» اشعاری را با لحنی سوزناک و خاص می‌خواندند. این کار هم هنگام بدرقه زائر، هم وقت استقبال به صورت تک‌خوانی یا همخوانی انجام می‌شده است. محتوای اشعار هم اغلب سلام و صلوات بر پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) او یا فراخوانی به پیوستن به کاروان زیارت بوده است. در برخی موارد چاووش‌خوان، هنگامی که شهر زیارتی و نمای حرم مطهر از دور پدیدار می‌شد، مثلاً کاروان به تپه سلام در نزدیکی مشهد می‌رسید، هدیه‌ای به نام «گنبدنما» از زائران دریافت می‌کرد. چاووشانِ همراه کاروان هنگام بازگشت، چند منزل جلوتر حرکت می‌کردند تا بازگشت زائران را به خانواده آنان خبر دهند و مژدگانی بگیرند. هر زائر به تناسب وضع مالی و مقام اجتماعی خود، در ازای این خدمات مبلغی به چاووشان می‌پرداخت. به گزارش اوبن، در دوره قاجار، ثروتمندان بین 15 تا 20 تومان و گاه بیشتر حق‌الزحمه و انعام می‌دادند، ولی دستمزدی که افراد کم‌بضاعت می‌پرداختند، از چند قران تجاوز نمی‌کرد.
از سوغات تا سیاحت
مشهد شهری مذهبی و تجاری بوده و سوغات زائر نقش مهمی در تأمین معاش مردم داشته است. به‌طور مثال می‌دانیم در میان سوغات مورد توجه زائران، لباس آخرت جایگاهی خاص دارد. بسیاری از زائران به قصد تبرک، لباس آخرت خود را از مشهد تهیه می‌کنند. این سوغات در گذشته نیز میان زائران رواج داشته و به همین خاطر شغل نوشتن دعا با خط خوش روی کفن بسیار در مشهد وجود داشته که به کفن‌نویس شناخته می‌شده‌اند. همچنین کاروانسرا و دالان دار فراوان در این شهر وجود داشتند. از آنجایی که در گذشته مردم از مسافت های دور به مشهد می آمدند و معمولاً به قصد 10روز اینجا می ماندند، شغل هایی هم برای سرگرم کردن زائران بودند. مثلاً لوطی و معرکه گیر در مقایسه با شهرهای دیگر بیشتر بوده است. از میان این مشاغل می‌توان به درشکه‌چی اشاره کرد. این شغل که هنوز هم می‌توان آن را به تعداد کم در مکان‌های تفریحی مشهد مشاهده کرد، یکی از مشاغلی است که در مشهد دوره قدیم رواج داشته است. آن‌طور که آمده، هر چند در ابتدا درشکه در شهر به عنوان یک وسیله نقیله کاربرد داشت اما کم‌کم به یک وسیله گردشی و تفریحی تبدیل شد. تا سال 1370 درشکه‌ها در مسیرهای وکیل‌آباد، پارک ملت و ملک‌آباد و خیابان کوهسنگی به ارائه خدمات تفریحی برای زائران می‌پرداختند.
آزاده خلیلی
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: حرم مطهر امام رضا ع مشهد قدیم زائران امام رضا ع سوغات چاووش خوان وجود داشته حرم مطهر بوده اند شغل ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۸۰۴۰۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شکل‌گیری بیداری انسانی در سراسر دنیا به برکت خون‌های ریخته شده در غزه
رئیس قوه قضائیه گفت: امروز به برکت خون‌های ریخته شده در غزه، علاوه بر ایجاد و گسترش نفرت جهانی از رژیم صهیونیستی، یک بیداری انسانی در سراسر دنیا و یک خیزش دانشجویی در کشورهای مختلف به ویژه آمریکا و اروپا شکل گرفته است.
به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از مرکز رسانه قوه قضائیه، حجت‌الاسلام والمسلمین غلامحسین محسنی اژه‌ای در نشست شورای عالی قوه قضائیه اظهار کرد: پیشاپیش شهادت حضرت امام جعفر صادق (ع) را تسلیت می‌گویم، همانطور که مستحضر هستید در زمان امام صادق (ع) فرصتی برای نشر، ترویج و گسترش معارف بلند اسلامی فراهم آمد و شاگردان مبرزی از مکتب ایشان آموختند و به تبلیغ اسلام واقعی پرداختند، همچنین روز معلم و شهادت استاد شهید مرتضی مطهری را گرامی می‌داریم؛ استاد مطهری از شاگردان مکتب امام صادق (ع) و متخلق به اخلاق اسلامی بودند.
وی افزود: امر قضا، امر خطیری است؛ یک قاضی برای آنکه به حق و عدالت قضاوت کند باید دقت‌نظر بالایی داشته باشد و از حلم و بردباری زیادی برای بررسی تمام ابعاد و جوانب پرونده برخوردار باشد؛ همچنین یک قاضی باید به صورت مرتب دانش و اطلاعات خود را به‌روز کند تا در قبال پرونده‌هایی که دربرگیرنده امور مستحدثه و جدید هستند، به قوه علم و تشخیص نائل شود؛ تا حدودی شعب و مجتمع‌های قضائی ما، تخصصی شده‌اند و این مهم، هر چه بیشتر نیز محقق می‌شود، قاضی ما باید پیوسته در باب موضوعات و مقولات کیفری و حقوقی در اموری که پرونده‌ها به او ارجاع می‌شوند، اعم از بانکی، بورسی، دریایی، محیط زیست و بین‌الملل مطالعه داشته باشد و دانش خود را به‌روز کند؛ در این زمینه بخش آموزشی قوه قضائیه نیز باید آموزش‌های روزآمد را به قضات ما ارائه دهد.
رئیس قوه قضائیه تصریح کرد: یک قاضی علاوه بر اینکه به صورت مستمر دانش خود را ارتقا می‌دهد، باید اهل مشورت نیز باشد و در فهم مسئله، تشخیص مصداق و تطبیق موضوع، با صاحبنظران مشورت کند، همچنین قاضی ما باید به ملاحظات ناظر بر تناسب جرم و مجازات نیز اهتمام داشته باشد و مجازات بازدارنده و متناسب اعمال کند و توجه داشته باشد که این مجازات تجویزشده، موجب وهن نیز نشود.
حجت‌الاسلام اژه‌ای بیان داشت: گاهی اقدامات و آرای قضات علاوه بر جنبه‌های حقوقی و قضائی، جنبه‌های اجتماعی نیز پیدا می‌کنند، جریانات مختلف سیاسی و اجتماعی از این اقدامات و آرای ما، هر کدام بهره‌برداری‌های خود را می‌کنند؛ لذا خطاب به مراجع قضائی به ویژه دیوان عالی، دیوان عدالت اداری، رؤسای دادگستری‌ها و دادستان‌ها در سراسر کشور تاکید می‌کنم که نسبت به آن دسته از آرا و تصمیماتی که جنبه‌هایی غیر از ابعاد حقوقی و قضائی پیدا می‌کنند (حتی در ابعاد حقوقی و قضائی، آثار بیرونی و بین‌المللی بر آنها مترتب می‌شود) نهایت دقت و توجه را داشته باشند و تصمیمات و آرای خود را منضم به پیوست رسانه‌ای کنند و پیش از صدور آنها، هماهنگی‌های لازم را با مرکز رسانه قوه قضائیه به عمل آورند، باید توجه کنید که ممکن است پس از صدور یک قرار یا حکم یا ابلاغ، نتوان پیوست رسانه‌ای مناسبی در قبال آنها تدوین کرد؛ بنابراین در قبال مسائل و موضوعات قابل پیش‌بینی، قبل از اقدام، با هماهنگی مرکز رسانه، برای جلوگیری از وقوع آسیب و تبعات، پیوست رسانه‌ای مناسب را تدوین کنید.
وی اظهار داشت: تاکید ما بر تدوین پیوست رسانه‌ای در قبال آرا و تصمیمات قضائی که ذوابعاد هستند بیانگر اهتمام ما به مقوله‌ی افکار عمومی است؛ بنابراین ما به مقوله افکار عمومی توجه ویژه داریم و از آن غافل نمی‌شویم؛ در عین حال، تاکید داریم که قضات ما نباید قضاوت خود را بر اساس فضاسازی‌ها و جوسازی‌هایی که در فضای مجازی و غیرمجازی شکل می‌گیرد، به پیش ببرند، این فضاسازی‌ها ممکن است همیشه وجود داشته باشند و حتی تشدید نیز شوند؛ مهم آن است که معیار ما (پس از توجه به رضایت خداوند و سوگندی که یاد کرده‌ایم) قانون است، کار باید قانونمند و متقن باشد، حالا ممکن است فضاسازی هم در قبال آن صورت گیرد، بنابراین ما در قوه قضائیه نسبت به افکار عمومی به هیچ‌وجه بی‌توجه نیستیم، اما تابع فضاسازی‌ها، تصمیم قضائی نمی‌گیریم.
رئیس عدلیه با اشاره به استمرار جنایات سبعانه رژیم غاصب صهیونیستی در غزه بیان داشت: صهیونیست‌ها طی هفت ماه اخیر به‌رغم ارتکاب انواع و اقسام جنایات و نسل‌کشی در غزه و به شهادت رساندن بیش از ۳۴ هزار انسان بیگناه که بیشتر آنان زنان و کودکان هستند، به هیچ‌یک از اهداف نامشروع خود دست نیافته‌اند و امروز به برکت خون‌های ریخته شده در غزه، علاوه بر ایجاد و گسترش نفرت جهانی از رژیم صهیونیستی، یک بیداری انسانی نیز در سراسر دنیا و یک خیزش دانشجویی در کشورهای مختلف به ویژه آمریکا و اروپا شکل گرفته است، نکته قابل تأمل اینکه خیزش دانشجویی شکل‌گرفته در آمریکا با خشونتی تمام عیار از ناحیه پلیس و دولت آمریکا مواجه شده است، به گونه‌ای که اگر تنها یک مورد از اقدامات خشونت‌آمیزی که نیروهای آمریکایی در قبال دانشجویان ضدصهیونیستی به کار گرفتند در ایران یا کشورهای مشابه صورت می‌گرفت، آمریکایی‌ها معرکه به پا می‌کردند و فریاد نقض حقوق بشر سر می‌دادند.
حجت‌الاسلام اژه‌ای افزود: به موازات گسترش نفرت جهانی از رژیم صهیونیستی، در داخل این رژیم نیز شکاف‌ها و گسست‌ها بیشتر شده است و استعفاهای سلسله‌وار سران نظامی این رژیم غاصب، بیانگر همین امر است.
وی روز معلم را گرامیداشت و با تشریح اهمیت مقام معلم گفت: در همه زمان‌ها، مسئله تعلیم و تربیت و نقش معلم، مقوله‌ای حائز اهمیت است و در عصر حاضر به سبب اشتغالات بیشتری که والدین دارند، اهمیت نقش معلم و تأثیری که او می‌تواند بر دانش‌آموزان داشته باشد، مضاعف است.
رئیس دستگاه قضا با گرامیداشت روز کارگر اضافه کرد: کارگران از ستون‌های تولید و ارائه خدمات در جامعه هستند و اگر آنها نباشند، زندگی فلج می‌شود، دو قشر مؤثر و زحمتکش کارگران و معلمان، با مشکلاتی مواجه هستند و ضرورت دارد نسبت به رفع مشکلات این دو قشر به ویژه مشکل مسکن آنها اهتمام ویژه شود.
کد خبر 749099
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت